Thuốc lá đội lốt dược phẩm: Hiểm họa từ chiến dịch tái thương hiệu của ngành thuốc lá
Các sản phẩm nicotine như Zyn đang trở thành trụ cột lợi nhuận của ngành thuốc lá và ngày càng phổ biến – đặc biệt là trong giới trẻ. Dù California đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc giảm mạnh tỷ lệ hút thuốc, tiểu bang này cũng không phải là ngoại lệ trước xu hướng nêu trên, khi mức độ sử dụng túi nicotine ở thanh thiếu niên gần như tăng gấp đôi chỉ trong một năm qua.1 Các công ty thuốc lá đang chuyển sang kinh doanh sản phẩm nicotine vì họ đã nhận thấy rõ thực tế: Nhờ vào các chính sách y tế công cộng, sự thay đổi của thái độ xã hội trước mối nguy hại của thuốc lá, cùng với sự sụt giảm doanh số từ thuốc lá điếu, và tỷ lệ hút thuốc thấp dần, lợi nhuận của ngành công nghiệp thuốc lá đã suy giảm trong nhiều năm. Sớm muộn, ngành sản xuất thuốc lá tại Mỹ sẽ không còn lợi nhuận.2 Trước khủng hoảng kinh doanh này, các lãnh đạo ngành thuốc lá tuyên bố với các nhà đầu tư rằng sản phẩm nicotine sẽ không chỉ lấp đầy khoảng trống thị trường do thuốc lá điếu để lại, mà còn giúp họ kiếm lời từ việc giả vờ giải quyết khủng hoảng y tế mà chính họ tạo ra.3
“Nghiên cứu của tôi về các tài liệu nội bộ từng bị niêm phong [của ngành thuốc lá] cho thấy... họ tin rằng cần phải xây dựng hình ảnh công ty 'có trách nhiệm xã hội' để tiếp tục tối đa hóa lợi nhuận.”
Nghiên cứu của tôi về các tài liệu nội bộ từng bị niêm phong của ngành công nghiệp này cho thấy, chiến lược hiện tại của họ nhằm lấy lại lợi nhuận bị mất bằng cách vơ vét từ thế hệ kế tiếp thông qua các sản phẩm mới đã hình thành từ cuối thập niên 1990, khi tập đoàn Philip Morris kết luận rằng chỉ làm nhà sản xuất thuốc lá điếu hàng đầu thế giới là không đủ để duy trì vị thế trên thị trường.4 Thay vào đó, họ tin rằng cần phải xây dựng hình ảnh một công ty “có trách nhiệm xã hội” để tiếp tục tối đa hóa lợi nhuận. Để tạo ra nhận thức này mà không ảnh hưởng đến lợi nhuận của họ, Philip Morris đã đầu tư mạnh vào việc thâu tóm đối thủ cạnh tranh, những thứ ban đầu được giới thiệu như thiết bị hỗ trợ cai thuốc – gồm vape và túi ngậm nicotine –để vừa thu lợi, vừa tạo cảm giác như họ đang góp phần giải quyết vấn nạn nghiện thuốc lá.
Chiêu trò tiếp thị của ngành thuốc lá đã lừa dối công chúng như thế nào?
Để làm mới hình ảnh, ngành thuốc lá sử dụng hai thủ đoạn đánh lừa công chúng. Trước hết, họ cố tách biệt thuốc lá khỏi nicotine – tạo ra nhận thức sai lệch rằng các sản phẩm nicotine không phải thuốc lá thì ít gây hại hơn.5 Sau đó, họ dựa vào lời nói dối này để lách luật quản lý thuốc lá với hàng loạt sản phẩm “giả dạng dược phẩm” – những sản phẩm được họ giới thiệu với cơ quan quản lý là công cụ y tế hỗ trợ cai thuốc – nhưng thực tế lại được quảng bá với hương vị như kẹo và hình ảnh tiệc tùng nhằm thu hút giới trẻ.67
Ngành thuốc lá đang dẫn dắt dư luận tin rằng các “tạp chất” trong thuốc lá – như nhựa, hắc ín và các phụ gia khác – mới là vấn đề, đồng thời cố tình bỏ qua nghiên cứu cho thấy bản thân nicotine là chất độc và vốn đã gây hại.8 Nicotine góp phần đáng kể vào bệnh tim mạch – nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người hút thuốc, vượt qua cả ung thư phổi.910 Tỷ lệ thanh niên California (18–25 tuổi) hút vape hiện nay là 12.1%, cao nhất trong tất cả nhóm tuổi.11 Đáng chú ý,những thanh niên này từng là học sinh cấp 2 và cấp 3 trong giai đoạn đỉnh điểm của đại dịch vape ở thanh thiếu niên. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy mục tiêu của các sản phẩm này là thu hút người dùng mới chứ không phải hỗ trợ người hút thuốc bỏ thuốc, vì học sinh trung học không thể nào là nhóm đối tượng chính cần sử dụng vape để hỗ trợ bỏ thuốc.12
Sự thật là: Không có sản phẩm nicotine thương mại nào là an toàn
Nicotine là chất cực kỳ gây nghiện và gây bệnh, ngay cả khi nó không đi kèm các sản phẩm thuốc lá đốt cháy.13 Nó có thể làm tăng huyết áp và nguy cơ lên cơn đau tim.8 Nó cũng làm tăng cảm giác lo âu, trầm cảm, thay đổi tâm trạng và dễ cáu gắt.14 Nếu dùng quá liều, nó có thể gây nôn mửa, tiêu chảy, kiệt sức, run rẩy và tăng huyết áp.15 Và có lẽ nguy hiểm hơn cả là nó có thể làm thay đổi vĩnh viễn não bộ đang phát triển, khiến người trẻ dễ nghiện các chất kích thích khác và phát sinh đủ loại hành vi cưỡng chế trong tương lai.8
Hiện có những công cụ điều trị được FDA phê duyệt để hỗ trợ người nghiện nicotine cai thuốc, như miếng dán nicotine và thuốc kê đơn. Các sản phẩm này phải trải qua quá trình kiểm định nghiêm ngặt, được thiết kế để người dùng từ từ giảm liều và không nhằm mục đích sinh lời vô thời hạn.16 Trái ngược với những sản phẩm trên, bằng cách tiếp thị vape và túi nicotine như thuốc chữa bệnh, ngành thuốc lá cố tình gây nhầm lẫn cho những ai muốn bỏ thuốc và dẫn dắt trẻ em – những người lẽ ra không bao giờ dùng thuốc lá – vào vòng nghiện ngập nguy hiểm.
Ngành thuốc lá đã che giấu sự thật rằng chính họ là thủ phạm của hai đại dịch – thuốc lá và vape ở giới trẻ – và họ kiếm tiền từ cả hai phía của vòng lặp nghiện ngập và đau khổ. Dù khi có thêm càng nhiều nghiên cứu về tác động lâu dài của các sản phẩm mới như túi nicotine hay thuốc lá làm nóng sẽ giúp tìm ra hướng xử lí chúng, có một điều đã rõ ràng: Những sản phẩm chưa được kiểm chứng này không hề được tạo ra để xóa bỏ đại dịch thuốc lá và ngành công nghiệp này, mà là để kéo dài nó dưới hình thức khác.
Nếu bạn hoặc người thân đang vật lộn với cơn nghiện nicotine, California cung cấp công cụ hỗ trợ miễn phí và cá nhân hóa để giúp bạn bỏ thuốc vĩnh viễn. Truy cập ASQ-Viet.org để tìm hiểu thêm.
Bởi Tiến sĩ Yogi Hendlin, Triết Gia Môi Trường và Nhà Khoa Học Sức Khỏe Cộng Đồng
Tiến sĩ Hendlin là Phó Giáo sư tại Sáng Kiến Thịnh Vượng Toàn Diện (Dynamics of Inclusive Prosperity Initiative) và Trường Triết Học Erasmus (Erasmus School of Philosophy), Đại Học Erasmus Rotterdam. Ông có hơn hai thập kỷ kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm soát thuốc lá, chủ yếu tại Đại Học California, San Francisco.
